ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ

 

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ

 

Enerji dönüşümü: cismin sahip olduğu enerji türünün değişmesine enerji dönüşümü denir. Cismin sahip olduğu enerji türü değişse bile toplam enerjisi değişmez bu olaya enerji korunumu denir. 

 

Kinetik enerji: hareketli cisimlerin sahip oldukları enerjiye kinetik enerji denir.

Potansiyel enerji: yerden yukarıya doğru çıkarılan cisimler yer çekimine karşı iş yaparlar, sahip oldukları yükseklikten dolayı sahip oldukları enerjiye çekim potansiyel enerji denir.

 
Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesi;

 

Baraj gölünde biriktirilen su belirli bir potansiyel enerjiye sahip olur. Yüksekten bırakılan suyun sürati artmaya başlar sürati artan suyun kinetik enerjisi artarken yüksekliği azalan suyun potansiyel enerjisi azalır. Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesi görülür.

 

Ağaçtaki elmanın yüksekliğine bağlı sahip olduğu potansiyel enerjisi vardır. Elma ağaçtan düşerken yüksekliği azaldığından potansiyel enerji azalır. Elma yere düşerken sürati artacağından kinetik enerjisi artmaya başlar. Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesi görülür.

 

Yukarıdan aşağıya gönderilen cisimlerin yere olan yakınlığı azaldığından potansiyel enerjisi azalır. Sürati artacağından dolayı kinetik enerjisi artar.

 

Kinetik Enerjinin Potansiyel Enerjiye Dönüşmesi

 

Aşağıdan yukarı doğru atılan kep yukarı doğru ilerledikçe sürati azalır ve Yüksekliği artığından dolayı potansiyel enerjisi artar. kinetik enerjinin-potansiyel enerjiye dönüşümü görülür.

 

aşağıdan yukarıya gönderilen cisimlerin yere olan mesafesi artığından potansiyel enerjisi artar. Sürati azalmasından dolayı kinetik enerjisi azalır. kinetik enerjinin-potansiyel enerjiye dönüşümü görülür.

 

Yukarı yönlü hareket: cisim yükseklik kazanırken potansiyel enerjisi artarken yükseklik kazandıkça sürati azalır ve kinetik enerjisi azalır.

Aşağı yönlü hareket: cisim aşağı yönlü hareket ederken sürati artar ve kinetik enerjisinde azalma görülürken yüksekliği azaldıkça potansiyel enerjisi azalmaya başlar.

 

 Bir ipin ucuna asılan bilyenin sabit bir noktada sallanması sonucu izlediği yol şekildeki gibidir. Çekim potansiyel enerjisi ve kinetik enerjileri hakkında yorum yapınız.

 

Bilye 1 Yönünü izlerse: Cismin sürati azalacağından kinetik enerjisi azalır. Yüksekliği artığından dolayı çekim potansiyel enerjisi artar. Kinetik enerji çekim potansiyel enerjisine dönüşür.

Bilye 2 Yönünü izlerse: bilyenin  yüksekliği azaldığı için çekim potansiyel enerjisi azalır. bilyenin sürati artığından  kinetik enerjisi artar

Bilye 3 Yönünü izlerse: bilyenin  yüksekliği azaldığı için çekim potansiyel enerjisi azalır. Bilyenin sürati artığından  kinetik enerjisi artar.

Bilye 4 Yönünü izlerse: Cismin sürati azalacağından kinetik enerjisi azalır. Yüksekliği artığından dolayı çekim potansiyel enerjisi artar. Kinetik enerji çekim potansiyel enerjisine dönüşür.

 Sürtünme Kuvvetinin Kinetik Enerjiye Etkisi

 Sürtünme kuvvetinin daha önceki yıllarda cismin hareket yönüne ters yönde hareket ettiğini öğrenmiştik.

 

Okul bahçesinde hareket ettirdiğimiz futbol topunun bir süre sonra durmasının nedeni sürtünme kuvvetinin topun hareket yönüne ters yönde olmasıdır.

Bu örnekten anlaşılacağı gibi topun kinetik enerjisi(hareket) sürtünme kuvvetiyle ısı enerjisine dönüşür.

 

 

Deniz motoru kapatıldığında bir süre sonra durmasının nedeni su direnci(sürtünme kuvveti) deniz motorunun kinetik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür.

 

Yamaç paraşütüyle atlayan bir kişinin yavaş bir şekilde aşağı inmesini sağlayan hava direncidir. hava direnci paraşütcünün hareket yönüne zıt yönde etki ederek hareketini yavaşlatır. kinetik enerjisi sürtünme kuvvetiyle ısı enerjisine dönüşür

 

 Sürtünme kuvveti cisimlerin hareketini yavaşlatıcı yönde hareket ederler.

 

KANALIMIZA ABONE OLMAYI UNUTMAYINIZ.

 SÜRTÜNME KUVVETİ

Bir birine temas eden yüzeyler arasında gerçekleşen cismin hareketini zorlaştıran etkiye sürtünme kuvveti denir.

• Sürtünme kuvveti, cismin hareketine zıt yönde cisim ve yüzey arasında ve cismin yüzeyine bağlıdır.

katı cisimlerde sürtünme kuvvetine geçmeden önce pürüzlü ve pürüzsüz yüzeyleri tanımamız gerekir.

Pürüzsüz yüzey (madde); temas yüzeyinde girinti ve çıkıntı bulundurmayan maddeler pürüzsüz madde olarak bilinir. Örnek olarak pencere camı, telefon ekranı gibi maddeler temas yüzeyleri girinti ve çıkıntısı olmadığından pürüzsüz madde olarak bilinir.

Pürüzsüz maddelere örnekler;

• cam
• parlatılmış mermer yüzeyi
• fayans
• telefon, TV ve bilgisayar ekranı
• poşet dosya 
• kitap kapağı gibi maddeler pürüzsüz maddelere örnek olarak verile bilinir.

Pürüzlü yüzey (madde); temas yüzeyinde girinti ve çıkıntısı fazla olan maddelere pürüzlü madde denir. Örnek olarak toprak, halı gibi maddeler girinti ve çıkıntısı olduğundan pürüzlü madde olarak bilinir.

Pürüzlü maddelere örnekler;

• topraklı yol
• zımpara
• ayakkabı tabanı 
• halı 
• araba ve bisiklet lastiği
• kumaş
• asfalt gibi maddeler ve yüzeyler pürüzlü maddelere örnek olarak verilebilinir. 

Not: pürüzlü yüzeylerde sürtünme kuvveti çok, pürüzsüz yüzeylerde sürtünme kuvveti azdır.

Farklı yüzeyleri cisimlere uyguladığı sürtünme kuvvetini daha iyi anlamak için aşağıdaki deney düzeneğini inceleyelim.

 

Örnek soru;

Özdeş rampalardan bırakılan özdeş bilyelerin farklı yüzeylerde aldıkları yol şekilde gösterilmiştir.

 bilyelerin farklı yüzeylerde aldıkları yolların farklı olmasının nedeni zeminlerin yüzeyindeki girinti ve çıkıntı miktarlarının farklı olmasından kaynaklanır. Çakıllı yolun yüzeyindeki girinti ve çıkıntı miktarı halıdan çok halının da yüzeyindeki girinti ve çıkıntı miktarı camdan fazladır.

kısacası yüzeyi pürüzlü olanın bilyeye etki ettiği sürtünme kuvveti çok iken pürüzsüz yüzeyin bilyeye etki ettiği sürtünme kuvveti azdır.

Yüzeyler arasındaki sürtünme kuvveti  Çakıllı yol >  Halı > Cam'dır. 

Sürtünme kuvveti

Sürtünme, kayan bir nesnenin hareketini geri tutan bir kuvvettir . Bu kadar. Sürtünme sadece bu kadar basit.

Nesnelerin birbirleriyle temas ettiği her yerde sürtünme bulacaksınız. 

Sürtünme

Sürtünme, iki yüzey arasındaki kayma veya birbirine kaymaya çalışan bir güçtür . Örneğin, zeminde bir kitap itmeye çalıştığınızda sürtünme bunu zorlaştırır.

Sürtünme daima nesnenin hareket ettiği ya da hareket etmeye çalıştığı yönün tersi yönde çalışır . Sürtünme daima hareketli bir nesneyi yavaşlatır .

Sürtünme miktarı, iki yüzeyin yapıldığı malzemelere bağlıdır. Yüzey ne kadar kaba olursa sürtünme o kadar fazla üretilir. Sürtünme de ısı üretir . Ellerinizi hızlı bir şekilde birbirine sürtüyorsanız, ısınmalarını hissedeceksiniz.

Sürtünme yararlı bir güç olabilir çünkü yürürken ayakkabılarımızın kaldırımda kaymasını önler ve yolda araba kaymasını önler. Yürürken, ayakkabıdaki sırt ile zemin arasındaki sürtünmeye neden olur. Bu sürtünme zemini kavramaya ve kaymayı önler.

Bazen sürtünmeyi azaltmak istiyoruz. Örneğin, bir otomobil motorunun içindeki hareketli parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltmak için yağ kullanıyoruz. Yağ yüzeyleri ayırır ve aralarında akabilir. Düşük sürtünme, aracın hareketli parçalarında daha az aşınma ve daha az ısı üretilmesi anlamına gelir.