Elektriklenme
Elektriklenme: Bir cismin pozitif veya negatif yük ile yüklenmesine elektriklenme denir.
Elektriklenme günlük hayatta örnekleri:
*Fotokopi makinesi makinesi kağıt ve mürekkep zıt yükler ile yüklenerek yazının düzgün bir şekilde yazılmasını sağlar.
*Araç boyama sırasında araç negatif boya pozitif yük ile yüklenerek püskürtülen boyanın düzgün dağılmasını sağlar.
*Hava olayları sonucu bulutların birbirine sürtünmesi sonucu elektrik yükü ile yüklenirler.Zıt yüklü bulutların birbirine sürtünmesi sonucu negatif yüklü buluttan pozitif yüklü buluta yük geçişi olur gökyüzünde bulutlar arasındaki bu geçişe şimşek denir.Şimşek bulutlar arasında gerçekleşir.
*Yüklü bulutlarla sivri ağaç yada cisimler arasındaki elektrik yükü geçişine yıldırım denir.Yıldırım bulut ve yeryüzü arasında gerçekleşir.
*Baca filtrelerini temizlemede toz ve hava aynı yükle yüklenerek temizleme işlemi yapılır.
Elektrik yükleri pozitif,negatif ve nötr yük olmak üzere 3 yük bulunur.
K maddesinin pozitif yük sayısı negatif yük sayısından 6 fazladır.K maddesi +6 yüklüdür.
M maddesinin + ve- yük sayısı birbirine eşittir.+ ve -yük sayısı birbirini götüreceğinden dolayı yüksüzdür.
*Hava olayları sonucu bulutların birbirine sürtünmesi sonucu elektrik yükü ile yüklenirler.Zıt yüklü bulutların birbirine sürtünmesi sonucu negatif yüklü buluttan pozitif yüklü buluta yük geçişi olur gökyüzünde bulutlar arasındaki bu geçişe şimşek denir.Şimşek bulutlar arasında gerçekleşir.
*Yüklü bulutlarla sivri ağaç yada cisimler arasındaki elektrik yükü geçişine yıldırım denir.Yıldırım bulut ve yeryüzü arasında gerçekleşir.
*Baca filtrelerini temizlemede toz ve hava aynı yükle yüklenerek temizleme işlemi yapılır.
Elektrik yükleri
Atom çekirdek ve katmanlardan olmak üzere iki kısımdan oluşur. Çekirdekte pozitif yüklü proton ve nötr yüklü nötron bulunur. Katmanlarda ise negatif yüklü elektron bulunur.
Elektrik yükleri pozitif,negatif ve nötr yük olmak üzere 3 yük bulunur.
Pozitif Yük: Bir cismin bulundurduğu artı yük sayısının eksi yük sayısından fazla olamasıdır.
K maddesinin pozitif yük sayısı negatif yük sayısından 6 fazladır.K maddesi +6 yüklüdür.
Negatif Yük: Bir cismin bulundurduğu eksi yüklerin artı yük sayısından fazla olamasıdır.
L maddesinin negatif yük sayısından fazladır. L maddesi -7 yüklüdür.
Nötr Yük: Pozitif ve negatif yük sayısının bir birine eşit olması durumudur.
M maddesinin + ve- yük sayısı birbirine eşittir.+ ve -yük sayısı birbirini götüreceğinden dolayı yüksüzdür.
Yüklerin birbirine göre durumları:
Aynı elektrik yükleri bir birini daima iter.
* Nötr yüklü cisimler birbirine etki etmez.
*Zıt yükler birbirini daima birbirini çeker.
*Yüklü cisimler daima nötr yükleri çeker.
* Nötr yüklü cisimler birbirine etki etmez.
Elektriklenme Çeşitleri
Daha öncede dediğimiz gibi nötr bir cismin pozitif veya negatif yük ile yüklenmesine elektriklenme denir.Elektriklenme 3 şekilde gerçekleşir.
1. Sürtünme ile Elektriklenme:
Yüksüz bir cismin başka bir cisme sürtünmesi sonucu pozitif veya negatif yük ile yüklenmesine sürtünme ile elektriklenme denir.
* Ebonit Çubuk - Yün Kumaş Sürtünmesi
Ebonit (plastik) bir çubuğun yün kumaşa sürtünmesi sonucu ebonit çubuğun eksi yün kumaşın artı yük ile yüklenir. Bu olayda yün kumaştan ebonit çubuğa eksi yük geçişi olur.
Not: Ebonit çubuğun içindeki ''e'' harfi ebonit çubuk için eksi şifresi olarak alabiliriz.
* Cam Çubuk -İpek kumaş Sürtünmesi
Cam çubuk ipek kumaşa sürtündüğünde cam çubuk artı ipek kumaş ise eksi yük ile yüklenir. Bu olayda cam çubuktan ipek kumaşa eksi yük geçişi olur.
Dokunma ile Elektriklenme
İki cismin birbirine dokundurulması sonucu aynı yükle yüklenir. Dokundurulma sonucu tüm yükler ile aynı yüke sahip olur.
Örnek:
+10 yüklü X maddesine - 4 yüklü Y madde dokunduruluyor ve ayrılıyor son durumda X ve Y maddesinin yükleri nasıl olur?
Çözüm:
X ve Y maddesi birbirine dokundurulduğunda +10 ve -4 yükler toplanır toplamda +6 yük kalır. +6 yük X ve Y maddesi ortak olarak bölüşür.Son durumda X ve Y maddesi +3 yüke sahip olur.
Not: Elektriklenme çeşitlerinden dokunma ile elektriklenme de cisimlerin yükleri toplanır ve sonuç olarak yükler bölüşülür.
3.Etki (tesir) ile Elektriklenme
Yüklü bir cisim başka bir cisme yakınlaştırıldığında zıt yükler birbirine yakınlaşır iken aynı yükler birbirinden uzaklaşır.
Örnek: K
Nötr haldeki X ve Y cisimlerine Pozitif yüklü K cismi yakınlaştırılıyor yeteri süre bekletildikten sonra X ve Y cisimleri yalıtkan ayaklardan tutulup ayrılıyor. Son durumda X ve Y cisimleri hangi yükle yüklenirler?
Çözüm:
Bir cismin nötr halde olması yüksüz anlamına gelmez içerisinde ki + ve - yük sayıları birbirine eşittir.
Bu durumda tüm artı ''+'' yükler X cisminde eksi ''-'' yükler ise Y cisminde toplanır.
ELEKTROSKOP
Elektroskop: Bir cismin elektrik yükü ile yüklü olup olmadığını tespit etmek için kullanılan aractır.
cisim elektroskop a elektroskop un kanatları
yakınlaştırılıyor biraz daha açılır.
*** cisim elektroskop a yakınlaştırıldığında tüm eksi yükler kanatlarda toplanır ve kanatların biraz daha açılmasını sağlar.
* Pozitif yüklü bir elektroskop a pozitif yüklü cisim yakınlaştırılır ise elektroskop un kanatları biraz daha açılır.
*Negatif yüklü bir elektroskop a negatif yüklü cisim yakınlaştırılır ise elektroskop un kanatları biraz daha açılır.
cisim elektroskop a elektroskop un kanatları
yakınlaştırılıyor biraz daha açılır.
*** cisim elektroskop a yakınlaştırıldığında tüm eksi yükler kanatlarda toplanır ve kanatların biraz daha açılmasını sağlar.
* Pozitif yüklü bir elektroskop a pozitif yüklü cisim yakınlaştırılır ise elektroskop un kanatları biraz daha açılır.
cisim elektroskop a elektroskop un kanatları
yakınlaştırılıyor biraz daha açılır.
***cisim elektroskop a yakınlaştırıldığında tüm artı yükler kanatlarda toplanır ve kanatların biraz daha açılmasını sağlar.
yakınlaştırılıyor biraz daha açılır.
***cisim elektroskop a yakınlaştırıldığında tüm artı yükler kanatlarda toplanır ve kanatların biraz daha açılmasını sağlar.
* Pozitif yüklü bir elektroskop a negatif yüklü cisim yakınlaştırılır ise elektroskop un kanatları biraz kapanır.
cisim elektroskop a elektroskop un kanatları
yakınlaştırılıyor biraz kapanır.
***cisim elektroskop a yakınlaştırıldığında kanatlardaki artı yüklerden bazıları elektroskop un topuzuna yakınlaşır ve kanatların biraz kapanmasını sağlar.(kanatlar tamamen kapanmaz)
* Negatif yüklü bir elektroskop a pozitif yüklü cisim yakınlaştırılır ise elektroskop un kanatları biraz kapanır.
***cisim elektroskop a yakınlaştırıldığında kanatlardaki eksi yüklerden bazıları elektroskop un topuzuna yakınlaşır ve kanatların biraz kapanmasını sağlar.(kanatlar tamamen kapanmaz)
*Yüklü bir elektroskop a aynı yük ile yüklü bir cisim dokundurulur ise elektroskopun kanatları biraz daha açılır.
***Pozitif bir yüklü bir elektoskopa eşit miktara sahip negatif yüklü bir cisim dokundurulur ise kanatlar tamamen kapanır.
***Yüklü bir elektroskopa zıt yüklü (yük sayısı elektroskoptan az) bir cisim dokundurulur ise kanatlar biraz kapanır.
***cisim elektroskop a yakınlaştırıldığında kanatlardaki eksi yüklerden bazıları elektroskop un topuzuna yakınlaşır ve kanatların biraz kapanmasını sağlar.(kanatlar tamamen kapanmaz)
*Yüklü bir elektroskop a aynı yük ile yüklü bir cisim dokundurulur ise elektroskopun kanatları biraz daha açılır.
Not:
***Pozitif bir yüklü bir elektoskopa eşit miktara sahip negatif yüklü bir cisim dokundurulur ise kanatlar tamamen kapanır.
***Yüklü bir elektroskopa zıt yüklü (yük sayısı elektroskoptan az) bir cisim dokundurulur ise kanatlar biraz kapanır.
