6.sınıf 2. ünite konu özeti

 

 6.SINIF DOLAŞIM SİSTEMİ

Vücudumuzun ihtiyacı olan besin ve oksijenin hücrelere taşınması, hücrelerde yaşamsal faaliyetler sonu oluşan atık maddelerin boşaltım organlarına (böbrek ve akciğer)taşınmasında görevli sisteme dolaşım sistemi denir.

Dolaşım sistemini oluşturan yapı ve organlar nelerdir?

KALBİN YAPISI

Göğüs kafesimizin altında iki akciğerimizin arasında ve sol akciğerimize temas halinde bulunur.

• Hızlı, güçlü ve istemsiz ve ritmik çalışan kas yapısına sahiptir.

• Kasılıp gevşeyerek kanı vücut hücrelerine pompalar.

• 4 odacıktan oluşur.

• Alt odacıklar  üst odacıklardan daha geniştir.

• Kalbin sol odacıkları oksijence zengin kan ( temiz kan) taşır.

• Kalbin ana atardamarı aort damarıdır.

Kalbin artarda kasılması sonucu atardamarlarda oluşturduğu ritmik harekete nabız denir.

 Kalp tarafından damarlara gönderilen kanın damarların iç yüzeyine yaptığı basınca tansiyon denir.

DAMARLAR

Kanın vücutta taşınmasını sağlayan boru şeklindeki yapılara damar denir. damarlar vücut hücrelerine besin ve oksijen taşır ve hücrelerde oluşan besin atıklarını taşıma görevi yaparlar.

Damarlar yapı ve görevlerine göre 3 çeşittir;

 

Atardamar;

·         Kalptan vücuda temiz kan taşır.

·         Kan akış hızı yüksektir, kesilmesi durumunda kan fışkırarak akar.

·         Akciğer atardamarı dışında tüm atardamarlar temiz kan taşır.

Toplardamar;

•       Vücutta oluşan kirli kanı kalbe taşır.

•       Kan akış hızı atardamara göre yavaştır. Kesilmesi durumunda damla şeklinde akar.

•       Atardamara göre geniştir.

•       Akciğer toplardamarı dışındaki toplardamarlar kirli kan bulundurur. 

Kılcaldamar;

•         Atardamar ve toplardamarları birbirine bağlar.

•       Atardamarların taşıdığı besin ve oksijeni hücrelere aktarır.

•       Hücrelerde oluşan atık maddeleri toplardamara aktarır.

•       Kesilmesi durumunda sızıntı şeklinde akar.

Kanın Yapısı ve Görevleri;

Kan kan plazması ve kan hücrelerinden oluşur. Kan plazması kan sıvısı olarak bilinir.

•       Kan vücut ısısını ayarlar.

•       Vücuda besin ve oksijen taşır.

•       Hücrelerde oluşan besin atıklarını ve karbondioksiti taşır.

•       İlgili organ ve hücrelere hormonları taşır.

Kan hücreleri;

Kan Grupları ve Kan Alışverişi;

Kana ihtiyacı olan insanlara kan verilmesine kan nakli nedir.

                                              *A Rh (+) kan grubu          A Rh (+) kan grubuna,

• A Rh (-) kan grubu      A Rh (-) kan grubuna,

• B Rh (+) kan grubu          B Rh (+) kan grubuna,

• B Rh (-) kan grubu     B Rh (-) kan grubuna,

• AB Rh (+) kan grubu      AB Rh (+) kan grubuna,

• AB Rh (-) kan grubu      AB Rh (-) kan grubuna,

• 0 Rh (+) kan grubu    0 Rh (+) kan grubuna,

• 0 Rh (-) kan grubu      0 Rh (-) kan grubuna kan verir.

BOŞALTIM SİSTEMİ 

 

Organ, doku ve hücrelere kan yoluyla taşınan besin maddelerinin yaşamsal faaliyetlerde kullanıldıktan sonra oluşan besin atıklarının vücut dışına atılmasına boşaltım denir.

Boşaltımda görev alan tüm organ ve yapılara boşaltım sistemi denir.

 

Böbreklerimizin yapısı ve görevleri

 

•       Karın boşluğumuzun arkasında fasülye şekline benzer çift organdır.

•       Elimizi belimize koyduğumuzda baş parmaklarımızın altında kalan yerde bulunur.

 

Böbrekler; vücudumuzdaki kanı süzerek idrarın oluşumunu sağlar. İdrar ile birlikte vücutta oluşan üre ve tuz gibi atık maddeler su ile birlikte vücuttan atılır.

İdrar borusu(üreter); böbreklerde oluşan idrarı idrar kesesine taşır.

İdrar kesesi( mesane);idrarın bir süre bekletildiği yerdir.

İdrar kanalı(üretra); idrarın vücut dışına atıldığı yerdir.

 

Boşaltımda görevli diğer yapı ve organlar

 

Akciğerler; Kanın içerisinde bulunan karbondioksiti soluk verme olayı sırasında su buharı ile birlikte vücut dışına atar.

 

Kalınbağırsak; Sindirim olayı sonucu oluşan besin atıklarını ve fazla suyu vücut dışına atar.

Deri; Terleme yoluyla bir miktar tuzu su(ter) ile birlikte vücut dışına atar.