IŞIĞIN SOĞURULMASI
Konu öncesi hatırlatma:
*Işık bir enerji çeşididir.
*ışık enerjisini hareket enerjisine çeviren araca radyo metre denir.
*Işık boşlukta yayılır.
* Işık doğrular boyunca yayılır
*Işık madde ile karşılaştığında ya tamamen geçer ,ya kısmen geçer ya da hiç geçmez.
-saydam madde: Işığı tamamen geçiren maddelere denir
-Yarı saydam madde: ışığı kısmen geçiren maddelere denir.
-opak madde : ışığı hiç geçirmeyen maddelere denir.
Işığın soğurulması
Işık ışınlarının madde ile etkileşmesi sonucu az ya da çok cismin sıcaklığında artış olur.sıcaklık artışının nedeni ışığın madde tarafından tutulmasına ışığın soğurulması denir.
1-) Aynı renkteki araçlar gölge ve güneş ışığına bırakıldığında :
Güneşte bekleyen aracın üzerine düşen ışık ışınları miktarı gölgedeki bekleyen aracın üzerine düşen ışık ışını miktarı fazla olduğundan güneşte bekletilen aracın sıcaklığı çok olur.
---- Cismin sıcaklığı üzerine düşen ışık miktarı ile doğru orantılıdır.Işık miktarı artıkca sıcaklık artar.
Özdeş K ve L cisimlerine şekilde görüldüğü gibi ışık ışını düşürüldüğünde K cisminin soğurduğu ışık (tutuğu ışık) miktarı çok olduğundan son sıcaklığı fazla olur.
2-) Özdeş cisimleri farklı renkli kağıtlar ile kaplandığında:
İçerisinde su bulunan özdeş şişeler beyaz , yeşil ve siyah kağıtlar ile kaplanıp aynı ortamda eşit süre güneşte bekletiliyor.
Koyu renkli cisimler ışığı soğururken (tutmas) açık renkli cisimler ise ışığı yansıtır.
Şişelerden ışığı soğurma miktarı çok olan siyah > yeşil > beyaz dır.
Son sıcaklıkları tsiyah > tyeşil >tbeyaz soğurma miktarı ile doğru orantılıdır.
***Işığın maddeler tarafından soğurulmasının yararları ve zararları.
Yararları:
*Fotosentezin gerçekleşmesini sağlar
*Güneş pilleri yapımı
*Sera ve konutları ısıtma
* Sıcak su elde etme
*Tuzlu sulardan tatlı su elde etme
*Güneş fırınları yardımıyla yemekleri pişirmek.
zararları:
*Besinlerin ve ilaçların iç yapısını değiştirerek bozulmasına neden olur.
*Kıyafetlerin veya cisimlerin renklerinin solmasına neden olur.
CİSİMLER HANGİ RENKTE GÖRÜNÜR
Beyaz ışık prizmadan geçtiğinde kırmızı,turuncu,sarı,yeşil,mavi ve mor renklerine ayrılır.Beyaz ışığın prizmadan geçtikten sonra oluşturduğu renk kuşağına ışık spektrumu (ışık tayfı ) denir.
NOT: Işık tayfı şu şekilde kodlaya biliriz KuTuSaYaMaMa şeklin yazabiliriz.
Cisimlerin hangi ışık altında nasıl göründüğünü öğrenmeden önce bazı ışık bileşenlerinin hangi rengi oluşturduğunu öğrenelim.
*** Kırmızı +Yeşil = Sarı kırmızı ve yeşil ışığın bileşiminden sarı ışık oluşur.Bu bileşimi daha kolay öğrenmek için şu şekilde kodlaya biliriz; KaYıSı büyük harfler her bir rengin baş harfidir.
*** Mavi + Kırmızı =Magenta (mor) mavi ve kırmızı ışığın bileşiminden magenta rengi oluşur.Bu bileşimi daha kolay öğrenmek için şu şekilde kodlaya biliriz; MaKaM büyük harfler her bir rengin baş harfidir.
***Yeşil + Mavi = Cyan (turkuaz) yeşil ve mavi ışığın birleşiminde cyan rengi oluşur.Bu bileşimi daha kolay öğrenmek için şu şekilde kodlaya biliriz;YaMaC büyük harfler her bir rengin baş harfidir.
Ana renkler: Kırmızı, Mavi ,Yeşil 3 ana rengin bileşiminde beyaz renk oluşur.
*** Beyaz rengin yapısında bütün renkler bulunduğundan üzerine düşen bütün ışığı yansıtır ve cismin üzerine düşen renkte görünür.
***Siyah cisimler üzerine düşen bütün ışık renklerini soğurduğundan cisim siyah gözükür.
*** Renkli cisimler üzerine beyaz ışık gönderildiğinde zemin beyaz ışığı oluşturan bütün renkleri soğurur sadece kendi rengini yansıtır ve cisim kendi renginde gözükür.
***Kırmızı cisim üzerine yeşil ışık, yeşil cisim üzerine mavi ışık, mavi cisim üzerine kırmızı ışık düşürüldüğünde ise cisimler bu ışıkları soğurur. Cisimden ışık yansımadığı için cisimler siyah olarak algılanır.
GÜNEŞ IŞIĞININ TEKNOLOJİDEKİ UYGULAMA VE KULLANIM ALANLARI
Güneş ışığı doğrular boyunca yayılan bir enerji çeşididir.Işık cisimler tarafından ya soğurulur ya da yansıtılır cisimlerin ışığı soğurması cisimlerin ısınmasına neden olur.
Işığın yansıması ve soğurulması özelliğinden yararlanarak güneş enerjisi teknolojide uygulamaları vardır.
***Evlere sıcak su üretmede güneş kollektörleridir (güneş panelleri). Bu sistemlerde siyaha boyalı bir yüzey üzerinde dolanan borular vardır. Siyah renkli yüzey, güneş ışınlarını soğurup boruların içindeki soğuk suyu ısıtır.
***Güneş enerjisinden faydalanmanın bir başka yolu da güneş ocaklarını kullanmaktır. Çukur aynanın odağına konan siyaha boyalı çaydanlığa güneş ışınları düşer ve bu ışınlar soğurulur. Böylece çaydanlığın içindeki su kaynar.
Güneş enerjisinin bir başka kullanım alanı da elektrik enerjisi üretimidir. Günümüzde bu yöntemle çalışan birçok araç kullanılmaktadır.
Örneğin trafik ışıklarında, saatlerde, hesap makinelerinde, evlerin aydınlatılmasında, uzay araçlarına elektrik sağlanmasında ve daha birçok alanda güneş pilleri ile elde edilen enerji kullanılır.
* Bina ısıtmalarında
*Seraların ısıtılmasında
* Deniz suyundan tatlı su elde etmede
* Tuz elde etmede güneş enerjisi kullanılır.
AYNALAR
Üzerine düşen ışığın tamamını veya tamamına yakınını yansıta bilen ve cisimlerin görüntüsünü oluşturan nesnelere ayna denir.
* Bir yüzeyi parlatılıp diğer tarafı civa,gümüş yada aleminyum ile kaplanarak elde edilir.
*Aynalar yansıtıcı yüzeyine göre adlandırılır.
*Aynalar düzlem ayna ve küresel ayna(küresel aynalar çukur ve tümsek ayna olarak 2 çeşidi vardır.) olmak üzere iki gruba ayrılır.
Düzlem Ayna
Yansıtıcı yüzeyi düz olan aynalara düzlem ayna denir.Günlük hayatta bir çok alanda kullanılır.
*Kuaför ve berber aynaları,projeksiyonlarda,mağaza aynalarında,ve arabaların dikiz aynalarında kullanılır.
* Düzlem aynada cismin aynaya olan uzaklığı ile görüntünün aynaya olan uzaklığı eşittir.
*cismin boyu ile cismin görüntüsünün boy uzunluğu birbirine eşittir.
*Cismin görüntüsü düz ve cisme göre simetriktir.
Küresel Aynalar
Yansıtıcı yüzeyi küresel olan aynalara küresel ayna denir.İki çeşit küresel ayna vardır.
1. Çukur Ayna
Yansıtıcı yüzeyi çukur olan ayna çeşidine çukur ayna denir. Otomobil farlarında,pilli fenerlerde,ışıldaklarda ,dişçi ayalarında, teleskoplarda kullanılır.
*** Çukur aynalar üzerine gelen paralel ışınları bir noktada toplar.
Işık ışınlarının toplandığı noktaya odak noktası denir.
***görüntü cisme göre ters ve küçük olabilir.
*** görüntü cisme göre ters ve eşit boyda olabilir.
*** görüntü düz ve büyük olabilir.
2. Tümsek Ayna
Yansıtıcı yüzeyi tümsek olan aynalara tümsek ayna denir.tümsek aynalar genellikle geniş bir alan görüntülenmek için kullanılırlar.Araç altı kontrol aynalarında,otomobilin yan aynalarında,kavşak aynalarında kullanılır.
*** Tümsek aynalar üzerine gelen paralel ışınları yansıdıktan sonra ayanın bir noktasından çıkıyormuş gibi gözükür.
---aynanın odağı aynanın arkasındadır.
*** Görüntü cisme göre daima düz ve küçüktür.
Işığı kırarak cisimleri büyük veya küçük gösteren en az bir tarafı küresel saydam maddelere mercek denir.2 Çeşit mercek vardır.
1. İnce kenarlı mercek: Kenarları ortasına ince olan merceklere ince kenarlı mercek denir.
görüntüyü yakın gösterdiğinden yakınsak mercek olarak bilinir.
1- ince kenarlı merceğin asal eksenine paralel gönderilen ışık ince kenarlı merceğin odağından gecer.
2- İnce kenarlı merceğin odağından gönderilen ışın asal eksene paralel gider.
ince kenarlı mercek hipermetrop göz kusurunun tedavisinde kullanılır.
Kalın Kenarlı Mercek
Kenarları ortasına göre kalın olan merceklere kalın kenarlı mercek denir. Kalın kenarlı mercekler cismi küçük ve uzak gösterdiğinden dolayı ıraksak mercek olarak bilinir.
,
1- kalın kenarlı merceğin asal eksenine paralel gönderilen ışık ışını odağın uzantısını takip ederek uzaklaşır.
2- kalın kenarlı merceğin odağının üzerine gönderilen ışık ışını asal eksene paralel olarak gider.
kalın kenarlı mercek miyop göz hastalığının tedavisinde kullanılır.
merceklerin kullanım alanları
Mercekler, dürbün, mikroksop teleskop, fotoğraf makinesi gibi günlük hayatımızda pek çok rastladığımız teknolojik alette ışığı kontrollü bir şekilde kırarak istenilen büyüklükte görüntü elde etmek için kullanılan araçlardır. Cam ve plastik olabilirler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder