Kimyasal Tepkimeler
Bir maddenin başka bir madde ile etkileşime girerek kendi özellikleri kaybederek yeni bir madde oluşturmasına kimyasal tepkime denir.
Bir tepkimenin kimyasal tepki olup olmadığını
- Renk değiştiriyor ise
- Koku oluşturuyor ise
- Gaz açığa çıkarıyor ise
- Tortu(çökelek) oluşturuyor ise
Tepkime Çeşitleri:
- Asit baz tepkimesi(nötrleşme)
- Yanma tepkimesi
1.Asit baz tepkimesi:
Bir asit ve bir bazın bir araya gelerek tepkime sonucu tuz ve su oluşturmasına nötralleşme tepkimesi denir.-Tepkime sonucu oluşan tuz ve suyun pH değeri 7 dir.
CH3COOH + NaOH –> CH3COONa + H2O
HNO3 + NH4OH —> NH4NO3 + H2O
H2SO4 + 2KOH —> K2SO4 + 2H2O
HNO3 + KOH —> KNO3 + H2O
HCI + NaOH —> NaCl + H2O
2. Yanma tepkimesi:
Maddelerin oksijenle bir araya gelmesi sonucu oluşan tepkimelere yanma tepkimesi denir.
- Yanma tepkimelerin de O2 daima —> sol tarafında yani tepkimeye girenler tarafında bulunur.
İki çeşit yanma vardır.
Yanma tepkimesinde ısı açığa çıkar.
Yanma kimyasal bir olaydır. Maddenin yapısı değişir.
Yanma tepkimelerinde genellikle karbondioksit ve su oluşur. Su veya karbondioksit oluşmayan yanma tepkimeleri de vardır.
Yanma tepkimesine giren maddenin arasındaki bağlar kopar ve yeni bağlar oluşur.
Yanma, oksitlenme olarak da bilinir.
a. hızlı (alevli ) yanma:
Hızlı yanmada tepkime sonunda ışık (ateş) açığa çıkaran tepkime türüdür.
Isı açığa çıkar
-kağıdın yanması
-kömürün yanması
- mumun yanması
-odunun yanmasını örnek olarak verebiliriz
C + O2 → CO2 + ısı (Karbon oksijenle yanması)
2H2 + O2 → 2H2O + ısı (Hidrojen oksijenle yanması)
CH4 + 2 O2 → CO2 + 2 H2O + ısı (Metan oksijenle yanması)
C2H6 + 7/2 O2 → 2CO2 + 3 H2O + ısı (Etan oksijenle yanması)
C2H5OH + 3 O2 → 2 CO2 + 3 H2O + ısı (Etil alkol oksijenle yanması)
C3H8 + 5 O2 → 3 CO2 + 4 H2O + ısı (Protan oksijenle yanması)
b. yavaş(alevsiz) yanma:
Tepkime sonunda ışık açığa çıkarmayan tepkimelere yavaş yanma denir.
Yavaş yanmada ısı açığa çıkar ama uzun süreli gerçekleştiğinden hissedilmez.
- demirin paslanması
- ayvanın ve elmanın kararması
-solunum olayı
-gümüşün kararması yavaş yanmaya örnektir.
2 Fe + 3/2 O2 → Fe2O3 + ısı ( Demirin paslanması)
C6H12O6 + 6 O2 → 6 CO2 + 6 H2O + ısı (Solunum olayı)
kimyasal tepkimelerde kütlenin korunumu
Bir kimyasal tepkime de girenler kısmında kullanılan madde miktarı daima ürünler kısmındaki oluşan madde miktarına eşittir.
odun +O2 --->kül + duman
Yukarıdaki yanma tepkimesinde tepkimede kullanılan odun ve O2 gazının toplamı ürünler kısmında oluşan kül ve oluşan duman miktarına eşittir.
Bir kimyasal tepkime de;
1. kütle korunur.
2.Atom cinsi korunur.
3.proton sayısı değişmez.
4.elektron sayısı değişmez.
5.yeni madde oluşur.
6. molekül sayısı değişebilir.
Soru:Nemli ortama bırakılan 14 gr gümüş kolye karardıktan sonra 16gr olarak ölçülmüştür. Tepkimede kullanılan O2 miktarı kaç gr dır?(gümüşün yanması yavaş yanmaya örnektir.)
Çözüm:
gümüş +O2 ----> kararmış gümüş
tepkimede kullanılan madde miktarı (gümüş +O2) oluşan madde miktarına eşittir(kararmış gümüş)
gümüş +O2 = kararmış gümüş
14 +O2 =16 ise
O2 miktarı 2 gr dır
Soru:
yukarıda verilen kütle zaman grafiğine bakılarak kimyasal tepkime denklemini yazınız?
Tepkimeye girenler maddelerin kütlesinde azalma olacağından dolayı grafikte aşağı yönlü olarak gösterilirler.
tepkime de oluşan madde miktarı artış göstereceğinden dolayı yukarı yönlü çizilirler.
tepkimenin denklemi:
Y + Z ---> X olarak yazılır.
****Tepkime de kullanılan Y ve Z miktarı oluşan X miktarına daima eşittir.
