KALDIRAÇLAR
Sabit bir nokta etrafında dönebilen basit makineye kaldıraç denir.
*Kaldıraca bizim uyguladığımız kuvvete giriş kuvveti denir.
*Yük tarafındaki kuvvete çıkış kuvveti denir.
*Kuvvetin desteğe olan uzaklığına kuvvet kolu denir.
*Yükün desteğe olan uzaklığına yük kolu denir.
***kuvvet.kuvvet kolu=yük.yük kolu ile hesaplanır.
Kuvvet kazancı=P/F ya da kuvvet kazancı=kuvvet kolu/yük kolu ile de hesaplanır.
Üç tip kaldıraç bulunur.
I.TİP KALDIRAÇ
Desteğin uygulanan kuvvet ile yük arasında bulunan kaldıraç çeşididir.
örnekler:
* pense *makas * kayık küreği
*kerpeten *terazi *keser
*tatravelli *tırnak makası
kuvvet.kuvvet kolu=yük.yük kolu ile hesaplanır.
NOT:
Kuvvet kolu>yük kolu ise kuvvetten kazanç olur.
Kuvvet kolu=yük kolu ise kuvvetten kazanç veya kayıp olmaz
Kuvvet kolu<yük kolu ise kuvvetten kayıp olur
II.TİP KALDIRAÇ
Yükün destek ve kuvvet arasında olan kaldıraç çeşididir.
* Dönme yönleri zıttır.
Yükün destek ve kuvvet arasında olan kaldıraç çeşididir.
kuvvet.kuvvet kolu=yük.yük kolu ile hesaplanır.
not:
*Bu kaldıraç çeşidinde daima kuvvetten kazanç yoldan kayıp vardır.
*kuvvet<yük olur.
Örnek :
* el arabası * fındık ve ceviz kıracağı
*gazoz açacağı *menteşeli kapı ve pencereler.
III.TİP KALDIRAÇ
Kuvvetin yük ve destek arasında olan kaldıraç çeşididir.
Örnek:
*cımbız *zımba * kürek
*maşa *gelgeç *olta
*tenis raketi
Not:
*Kuvvet ortada olan kaldıraç çeşidinde daima kuvvetten kayıp yoldan kazanç vardır.
*kuvvet >yükten olur.
ÇIKRIK
Dönme yönleri aynı eş merkezli silindirlerden oluşan basit makineye çıkrık denir.Genellikle yük içerdeki küçük yarı çaplı silindire kuvvet ise dışarıdaki çevrilen kola uygulanır.
*Çıkrıkta kuvvetten kazanç yoldan ise kayıp bulunur.
*anahtar-tornavida-el mikseri-kuyu çıkrığı-kahve değirmeni çıkrığa örnektir.
DİŞLİLER ve KASNAKLAR
Bir çember etrafına eşit aralıklarla dişler buluna basit makineye dişli denir.
*Kuvvetin hareket yönünü değiştirebilirler.
*Cisimlerin dönme hızlarını değiştirebilirler.
*Kuvveti aktarma amaçlı kullanılabilirler.
*Hareketi aktarma amaçlı kullanılabilirler.
Eş merkezli dişliler
Merkezleri birbirine perçinlenmiş dişlilere eş merkezli dişliler denir.
* Dönme yönü aynıdır.
*Dişlilerin tur sayıları daima aynıdır.
Düz Bağlı Dişliler
Bir zincir ya da bir ip ile birbirine bağlanmış dişlilere denir.Bir dişlinin hareketi diğer dişliye aktarılmış olunur.
* Dişlilerin dönme yönü daima aynıdır.
* tur sayısı ya da yarı çap
n1 x r1=n2 x r2 formülü ile bulunur
n1: 1.dişlinin dönme sayısı
r1: 1. dişlinin tur sayısı
n2: 2. dişlinin dönme sayısı
r2: 2. dişlinin yarı çapı
Çapraz Bağlı Dişliler
* tur sayısı ya da yarı çap
n1 x r1=n2 x r2 formülü ile bulunur
n1: 1.dişlinin dönme sayısı
r1: 1. dişlinin tur sayısı
n2: 2. dişlinin dönme sayısı
r2: 2. dişlinin yarı çapı
Not: Yarı çapı birbirinden farklı olan dişlilerden yarı çapı küçük olan dişlinin tur sayısı ve dönme hızı yarı çapı büyük olandan fazladır.
