ASİTLER VE BAZLAR

 
ASİTLER VE BAZLAR

Asitler Ve Bazların Genel Özellikleri

ASİTLER

• Suda çözündüğünde H iyonu oluşturan maddelere asit denir

• Tatları ekşidir

• Cildi tahriş ederler

• Elektrik akımını iyi iletirler

• Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirirler

• pH değeri 0 ile 7 arasındadır

• Metallerle tepkimeye girerek H 2 gazı açığa çıkarırken mermeri aşındırır

• Bazlarla tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar

BAZLAR

• Suda çözündüğünde OH iyonu veren maddelere baz denir

• Tatları acıdır

• Cilde kayganlık hissi verir cildi tahriş ederler

• Elektrik a kımını iyi iletirler

• Kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çevirirler

• pH değeri 7 ile 14 arasındadır

• Camların rengini matlaştırır ve porselene etki ederler

• Asitlerle tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar

Asit Ve Baz Belirteçleri (Ayıraç )

Asitlerin ve bazların tadına bakarak asit mi yoksa baz mı olduğunu belirlemek bazen tehlikeli sonuçlar ortaya çıkarabilir Tatlarına bakmak yerine belirteçler kullanılır.

NOT:

Doğal bir ayıraç olan mor lahana suyu asitli çözeltilerde kırmızı renk alırken bazik çözeltilerde mavi veya yeşil renk alır.

pH değeri 0 ile 7 arasında olan maddeler asidik özellik gösterir iken 7 ile 14 arasındaki maddeler

bazik özellik gösterir

pH cetvelinde 0 yaklaştıkça asidik özellik artarken bazik özellik azalır.

14 doğru yakınlaştıkça bazik özellik artar asidik özellik azalır.

Asit Ve Bazlar İle Çalışırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Asit ve bazlar koruyucu kıyafet giyilmeli, gözlük takılmalı ve eldiven kullanılmalıdır

• Bilinmeyen asit ve bazlar karıştırılmamalıdır

• Asit ve bazlar meşrubat ve süt şişelerinde saklanılmamalıdır

• Asit ve baz zehirlenmelerinde kişi kusturulmamalı ve bir şey yedirilmemelidir Acilen bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir

• Asit ve bazların cilde teması halinde bol suyla yıkanmalıdır

Asit ve Bazların Madde Üzerindeki Etkileri

ASİTLER

Metallerle tepkimeye girerek H2 gazı çıkar.

Mermeri aşındırır.

BAZLAR

Camların rengini matlaştırır

Porselende şekil bozulmasına neden olur.

Not:

asitler cam kaplarda bazlar metal kaplarda saklanmalıdır.

Asit Yağmuru

Fosil yakıtlar büyük oranda karbon ve hidrojen elementlerinden oluşmuştur. Ancak düşük oranda da olsa fosil yakıtlarında kükürt ve azot elementleri vardır. Dolayısıyla fosil yakıtlar yandığında CO2, NO2, SO2 gibi gazlar havaya karışır. Bu gazlar havadaki su buharı ile tepkimeye girerek karbonik asit (H2CO3), nitrik asit (HNO3) ve sülfürik asit (H2SO4) gibi asitleri oluşturur. Dolayısıyla fosil yakıtlarının çok fazla yakıldığı sanayi bölgelerindeki yağmurlar, asidik özellik gösterir. Bu yağmurlara asit yağmuru  denir.

5. SINIF MADDENİN HALLERİ VE HAL DEĞİŞİMİ

 MADDENİN HALLERİ VE HAL DEĞİŞİMİ

Erime, Donma, Kaynama, Yoğunlaşma (Yoğuşma ),Süblimleşme, Kırağılaşma

Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunurlar Maddenin ısı alarak veya ısı vererek başka bir hale geçmesine hal değişimi denir.

Katı haldeki bir maddenin ısı alarak sıvı hale

geçmesine erime denir.

Dondurmanın dışarıdan ısı alarak sıvılaşması

örnek olarak verile bilinir.

Sıvı haldeki bir maddenin dış ortama ısı

vererek katı hale geçmesine donma denir.

Suyun buz haline geçmesi örnek olarak

verile bilinir

Sıvı haldeki bir maddenin dış ortamdan ısı

alarak gaz haline geçmesine buharlaşma denir.

Bulutların oluşumu örnek olarak verile bilinir

Gaz halindeki bir maddenin dış ortama ısı

vererek sıvı hale geçmesine yoğuşma denir.

Yağmurun oluşumu örnek olarak verile bilinir.

Katı haldeki bir maddenin ısı alarak sıvı hale

geçmeden gaz haline geçmesine süblimleşme denir.

Naftalin örnek olarak verile bilinir.

Gaz halindeki bir maddenin dış ortama ısı

vererek sıvı hale geçmeden katı haline

geçmesine kırağılaşma denir.

Kırağı oluşumu örnek verile bilinir.

BUHARLAŞMA VE KAYNAMA ARASINDAKİ FARKLAR

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

Doğadaki bütün maddeler gözle göremediğiniz küçük taneciklerden oluşur Maddenin katı, sıvı veya

gaz olmasına göre bu taneciklerin dizilişleri farklılık gösterir.

Madde taneciklerinin bulundukları konumu değiştirmeden yaptığı harekete titreşim hareketi denir

Madde taneciklerinin kendi etraflarında yaptığı hareket dönme hareketi denir Dönme hareketi maddeye

akışkanlık özeliği kazandırır

Madde taneciklerinin yer değiştirme hareketine öteleme hareketi denir öteleme hareketini akışkanlık özelliği olan maddeler yapar.

Madde tanecikleri birbirine çok yakın ve sırala halde bulunurlar.

Tanecikleri arası boşluk yok denecek kadar azdır.

Tanecikler sadece titreşim hareketi yaparlar.

Maddenin en düzenli halidir. Belirli bir şekle sahiptirler.

Sıkıştırılamazlar.

Katılara göre tanecikler arasındaki boşluk biraz fazladır.

Çok büyük bir kuvvet uygulanırsa azda olsa sıkıştırılabilirler. Ama bizler sıkıştırılamazlar olarak kabul ederiz.

Tanecikleri titreşim, dönme ve öteleme hareketi yaparlar.

Belirli bir şekilleri yoktur. Konuldukları kabın şeklini alırlar.

Tanecikler arası boşluk çok fazladır

Tanecikler titreşim, dönme ve öteleme hareketi yaparlar

Sıkıştırılabilirler

Belirli bir şekilleri ve hacimleri yoktur

Maddenin en düzen siz halidir

YUKARIDAKİ BİLGİLERİ KULLANARAK AŞAĞIDAKİ HALDEĞİŞİM ŞEMASINI İNCELEYİNİZ

KİMYASAL TEPKİMELER

 KİMYASAL TEPKİMELER

Maddelerin birbirleri ile etkileşime girmeleri sonucu maddelerin molekül yapılarının değişmesi yeni maddelerin oluşmasına kimyasal tepkime adı verilir.

Aşağıda atom ve molekül yapıları verilen maddelerin nasıl değişime uğradıklarını üzerlerine yazınız.

Bütün kimyasal değişimler birer kimyasal tepkimedir Bu değişimi gösteren denkleme kimyasal tepkime denklemi denir

Kimyasal tepkime oku   ➝   denir sol tarafında kimyasal tepkimeye girenler sağ tarafında ise tepkime sonucu oluşan ürünler(çıkanlar) bulunur.

• Toplam atom sayısı değişmez.

• Yeni atom oluşmaz.

• Yeni madde oluşur.

• Girenler kısmındaki madde miktarı azalır. ürünler kısmındaki madde miktarı artar.

• Toplam kütle korunur.

NOT:

Çeşitli kimyasal tepkime türleri vardır Bunlardan biri de yanma tepkimeleridir Bu tür tepkimelerde madde kaybı oluyormuş gibi gelebilir Kaybolduğu düşünülen madde, gaz hâline geçmiş ve ortamdan uzaklaşmıştır.

Kaynak

www bilimgenc tubitak gov tr

Aşağıda K ve L maddelerinin tepkimeye girmesi sonucu M maddesinin oluşumunu gösteren grafik verilmiştir.

• K ve L maddelerinin zamanla kütlesinde azalma görüldüğünden dolayı K ve L maddeleri girenler kısmında yer alır

• M maddesi başlangıçta hiç bulunmamakta ve zamanla kütlesinde gerçekleşen artıştan dolayı ürünler kısmında yer alır

• Tepkime denklemi K  +   L   ➝   M olur

• Tepkimede 40 g K maddesi   30 g L maddesi kullanılarak 70 g K maddesi oluşmuştur

ATOMUN YAPISI VE ATOMUN TARİHSEL GELİŞİMİ

 ATOMUN YAPISI VE ATOMUN TARİHSEL GELİŞİMİ

Atomun Yapısı

Önceki yıllarda doğadaki tüm maddelerin(katı, sıvı ve gaz ) taneciklerden oluştuğunu öğrenmiştik. Maddeleri oluşturan taneciklere atom denir.

Maddenin en küçük yapı taşına atom denir.

Maddeyi oluşturan atomun yapısını inceleyelim.

Maddeyi oluşturan atom iki kısımda incelenir;

1-) katman: katmanda elektronlar bulunur.

2-) çekirdek: proton ve nötronlar bulunur.

1-) Katman

Elektron:

Katmanlarda bulunan negatif ( (-) yüklü parçacıklara denir

* e harfi ile

* Kütlesi proton ve nötronun yaklaşık 1/2000 kadardır . kütlesi en az olan parçacıktır.

* Atomdaki en hızlı

*Atomun hacmini

2-) Çekirdek

Proton :

Atom çekirdeğinde bulunan pozitif (+) parçacıklardır

*''p'' ile  Kütlesi yaklaşık nötronlar kadardır.

* Atomların kimliğini belirler ve atom  numarası olarak bilinir.

*elektronlara göre hızı çok azdır.

Nötron:

• Atomun çekirdeğinde bulunan yüksüz parçacıklara denir.

•  n harfi ile gösterilir.

• kütlesi yaklaşık protonlar kadardır.

• elektronlara göre hızı çok azdır.

FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİMLER

FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİMLER

FİZİKSEL DEĞİŞİM

• Maddenin yapısı değişmeden sadece dış görünüşünde meydana gelen değişmelere fiziksel değişim denir.

• Sadece maddenin renk, şekil, büyüklük gibi özellikleri değişir

• Fiziksel değişmeler sonucunda yeni maddeler oluşmaz.

• Fiziksel değişmeler sonucunda maddenin kimliği değişmez

• Kesme, koparma, yırtma, ezme, kırma, çözünme ve hâl değişimi gibi olaylar maddelerde fiziksel değişimlere neden olabilmektedir.

Şekerin çayda çözünmesi fiziksel değişime örnektir.

Saçın kesilmesi fiziksel değişime örnektir.

Besinlerin doğranması, rendelenmesi fiziksel değişime örnektir.

Odunun talaş haline getirilmesi fiziksel değişime örnektir.

Maddelerin hal değişimi fiziksel değişime örnektir.

Mumun erimesi fiziksel değişime örnektir.

Beyaz ışığın renklerine ayrılması yani gökkuşağının oluşumu fiziksel değişme örnektir.

Petrolün damıtılarak bezin motorin ve gaz yağına ayrışması fiziksel değişime örnektir.

Camın kırılması fiziksel değişime örnektir.

KİMYASAL DEĞİŞİM

Maddenin iç yapısında meydana gelen değişmelere kimyasal değişim denir. Kimyasal değişmeler sonucunda maddenin kimliği değişir ve yeni maddeler oluşur.

• Kimyasal değişmeye uğrayan maddeler eski haline döndürülemez.

• Yanma, çürüme, pişme, küflenme, fotosentez, solunum, sindirim, mayalanma ve paslanma gibi olaylar maddelerde kimyasal değişimlere neden olmaktadır

• Kimyasal değişimlerde koku oluşuyorsa, ısı ve ışık açığa çıkıyorsa ve tortu oluşumu var ise madde kimyasal değişime uğramıştır

Odunun yanması kimyasal değişime örnektir

Demirin paslanması kimyasal değişime örnektir.

Yemeğin pişirilmesi kimyasal değişime örnektir.

Hamurun mayalanması kimyasal değişime örnektir.

Fotosentez olayı kimyasal değişime örnektir.

Besinlerin sindirilerek kana karışması kimyasal değişime örnektir.

Besinlerin kararması kimyasal değişime örnektir.

Mumun fitilimin yanması kimyasal değişime örnektir.

Gıdaların küflenmesi bozulması kimyasal değişime örnektir.

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ

 

ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ

 

Enerji dönüşümü: cismin sahip olduğu enerji türünün değişmesine enerji dönüşümü denir. Cismin sahip olduğu enerji türü değişse bile toplam enerjisi değişmez bu olaya enerji korunumu denir. 

 

Kinetik enerji: hareketli cisimlerin sahip oldukları enerjiye kinetik enerji denir.

Potansiyel enerji: yerden yukarıya doğru çıkarılan cisimler yer çekimine karşı iş yaparlar, sahip oldukları yükseklikten dolayı sahip oldukları enerjiye çekim potansiyel enerji denir.

 
Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesi;

 

Baraj gölünde biriktirilen su belirli bir potansiyel enerjiye sahip olur. Yüksekten bırakılan suyun sürati artmaya başlar sürati artan suyun kinetik enerjisi artarken yüksekliği azalan suyun potansiyel enerjisi azalır. Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesi görülür.

 

Ağaçtaki elmanın yüksekliğine bağlı sahip olduğu potansiyel enerjisi vardır. Elma ağaçtan düşerken yüksekliği azaldığından potansiyel enerji azalır. Elma yere düşerken sürati artacağından kinetik enerjisi artmaya başlar. Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşmesi görülür.

 

Yukarıdan aşağıya gönderilen cisimlerin yere olan yakınlığı azaldığından potansiyel enerjisi azalır. Sürati artacağından dolayı kinetik enerjisi artar.

 

Kinetik Enerjinin Potansiyel Enerjiye Dönüşmesi

 

Aşağıdan yukarı doğru atılan kep yukarı doğru ilerledikçe sürati azalır ve Yüksekliği artığından dolayı potansiyel enerjisi artar. kinetik enerjinin-potansiyel enerjiye dönüşümü görülür.

 

aşağıdan yukarıya gönderilen cisimlerin yere olan mesafesi artığından potansiyel enerjisi artar. Sürati azalmasından dolayı kinetik enerjisi azalır. kinetik enerjinin-potansiyel enerjiye dönüşümü görülür.

 

Yukarı yönlü hareket: cisim yükseklik kazanırken potansiyel enerjisi artarken yükseklik kazandıkça sürati azalır ve kinetik enerjisi azalır.

Aşağı yönlü hareket: cisim aşağı yönlü hareket ederken sürati artar ve kinetik enerjisinde azalma görülürken yüksekliği azaldıkça potansiyel enerjisi azalmaya başlar.

 

 Bir ipin ucuna asılan bilyenin sabit bir noktada sallanması sonucu izlediği yol şekildeki gibidir. Çekim potansiyel enerjisi ve kinetik enerjileri hakkında yorum yapınız.

 

Bilye 1 Yönünü izlerse: Cismin sürati azalacağından kinetik enerjisi azalır. Yüksekliği artığından dolayı çekim potansiyel enerjisi artar. Kinetik enerji çekim potansiyel enerjisine dönüşür.

Bilye 2 Yönünü izlerse: bilyenin  yüksekliği azaldığı için çekim potansiyel enerjisi azalır. bilyenin sürati artığından  kinetik enerjisi artar

Bilye 3 Yönünü izlerse: bilyenin  yüksekliği azaldığı için çekim potansiyel enerjisi azalır. Bilyenin sürati artığından  kinetik enerjisi artar.

Bilye 4 Yönünü izlerse: Cismin sürati azalacağından kinetik enerjisi azalır. Yüksekliği artığından dolayı çekim potansiyel enerjisi artar. Kinetik enerji çekim potansiyel enerjisine dönüşür.

 Sürtünme Kuvvetinin Kinetik Enerjiye Etkisi

 Sürtünme kuvvetinin daha önceki yıllarda cismin hareket yönüne ters yönde hareket ettiğini öğrenmiştik.

 

Okul bahçesinde hareket ettirdiğimiz futbol topunun bir süre sonra durmasının nedeni sürtünme kuvvetinin topun hareket yönüne ters yönde olmasıdır.

Bu örnekten anlaşılacağı gibi topun kinetik enerjisi(hareket) sürtünme kuvvetiyle ısı enerjisine dönüşür.

 

 

Deniz motoru kapatıldığında bir süre sonra durmasının nedeni su direnci(sürtünme kuvveti) deniz motorunun kinetik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür.

 

Yamaç paraşütüyle atlayan bir kişinin yavaş bir şekilde aşağı inmesini sağlayan hava direncidir. hava direnci paraşütcünün hareket yönüne zıt yönde etki ederek hareketini yavaşlatır. kinetik enerjisi sürtünme kuvvetiyle ısı enerjisine dönüşür

 

 Sürtünme kuvveti cisimlerin hareketini yavaşlatıcı yönde hareket ederler.

 

KANALIMIZA ABONE OLMAYI UNUTMAYINIZ.